چابهار؛ پروژه خاورمیانهای بایدن را زمین زد/ آمریکا در تله هند افتاد
توافق بندر چابهار از منظر گروهی از تحلیلگران برای آمریکا باخت محسوب می شود چرا که این توافق زمینه را برای هم صدایی تهران و دهلی نو هموار کرده و پایه های کریدورشمال-جنوب را نیز مستحکم تر خواهد کرد و موجب می شود تا طرح خاورمیانه ای بایدن تضعیف شود.
ایران و هند بازی آمریکا را برهم زدند
در همین راستا The Cradle نوشته، توسعه بندر چابهار تحت توافق سه جانبه افغانستان-ایران-هند بدون شک بر پویایی منطقه تأثیر خواهد گذاشت، زیرا ایران و هند مشارکت خود را در افغانستان افزایش خواهند داد و ایالات متحده و پاکستان را بیشتر منزوی خواهند کرد.ضیاءالحق سرحدی، مدیر سابق و هماهنگ کننده اتاق مشترک تجارت و صنعت پاکستان و افغانستان (PAJCCI)، به این رسانه گفت: با راه اندازی نسبی بندر چابهار، پاکستان تاکنون 80 درصد از سهم تجارت ترانزیتی با افغانستان را از دست داده است. با امضای این قرارداد، تجارت ترانزیتی باقیمانده به بنادر ایران منتقل میشود و پاکستان را کاملاً از صحنه خارج میکند.سرحدی خاطرنشان می کند که اسلام آباد خود به واسطه عوارض و مالیات های سنگین بر تجارت ترانزیتی، از جمله ضمانت بانکی 100 درصدی کانتینرهای حامل کالاهای ترانزیتی، واردکنندگان افغان را دلسرد کرد.
چالش جدید واشنگتن
هند و پاکستان قبلاً قراردادهای چند میلیون دلاری با ایران منعقد کردهاند و دهلی نو متعهد به ادغام بندر چابهار با کریدور شمال-جنوب است. زاهد خان، دبیر مرکزی اطلاعات حزب ملی عوامی (ANP)، به The Cradle می گوید که چرا ایالات متحده چنین تنشی را احساس می کند.خان واکنش تکان دهنده آمریکا را به کاهش شهرت و موقعیت آسیب پذیر واشنگتن در منطقه در نتیجه حمایت نظامی و مالی این کشور از عملیات نسل کشی اسرائیل در فلسطین نسبت می دهد.او در این باره گفت: «آنها نمیخواستند تهران در مرکز تجارت منطقهای و بینالمللی قرار بگیرد، زیرا تمام اهداف سیاستهای آمریکا و خاورمیانه را کاملاً تضعیف میکند. آنها مدعی اند تهران شانسی ندارد».همان روزی که هند و ایران این توافقنامه را امضا کردند، وزارت خارجه آمریکا بلافاصله اعلام کرد که اگر هند به سرمایه گذاری در ایران ادامه دهد، از تحریم های آمریکا مستثنی نخواهد شد.یک روز پس از هشدار ایالات متحده به هند در مورد "خطر احتمالی تحریم ها"، اس جایشانکار، وزیر امور خارجه هند تاکید کرد که این پروژه به نفع کل منطقه خواهد بود و گفت: "نباید دید محدودی داشت." او به واشنگتن یادآور شد که آنها قبلاً اهمیت بندر چابهار را درک کرده بودند.
محاسبات آمریکا برهم خورد
عجیب است که ایالات متحده قبلاً معافیت خط لوله ایران-پاکستان را رد کرده بود و در ماه مارس اعلام کرد که هیچ جایی برای معافیت برای عرضه گاز ایران به پاکستان وجود ندارد زیرا موضع ایالات متحده در مورد چابهار برگشت ناپذیر است. با این حال، در ماه فوریه، دولت موقت پاکستان که در حال خروج است، ساخت یک امتداد 80 کیلومتری خط لوله را تصویب کرد تا از پرداخت 18 میلیارد دلار جریمه به ایران برای سالها تاخیر در پروژه جلوگیری کند.
در جریان اجلاس سران گروه 20 در دهلی نو که سال گذشته برگزار شد، ایالات متحده، امارات، عربستان سعودی و اتحادیه اروپا توافق اولیه ای را امضا کردند که به ایجاد یک کریدور جدید میان اسرائیل، اتحادیه اروپا، امارات و هند اشاره دارد.این در حالی است که ماهیت این کریدور در قاب رقابت با طرح کمربند و جاده چین قابل تبیین است.مسیر تجاری پیشنهادی 4800 کیلومتر است و از دو کریدور اصلی تشکیل شده است: کریدور شرق که هند را به خلیج فارس وصل می کند و کریدور شمالی که خلیج فارس را به اروپا وصل می کند.ایالات متحده قصد داشت با کمک هند اقتصاد اسرائیل را در غرب آسیا ادغام کند و بین اسرائیل و بازارهای غرب آسیا، اروپا و شرق آسیا ارتباط برقرار کند.این پروژه نه تنها تلاش مشترک ایران، روسیه و هند در کریدور شمال-جنوب، بلکه سرمایه گذاری ایران و هند در بندر چابهار را نیز به چالش کشید و هند را در موقعیت دشواری قرار داد. واشنگتن در اتکای بیش از حد به این پروژهها مردد بود، که به طور بالقوه میتواند وابستگی هند به روسیه و ایران را افزایش دهد و حتی پاکستان را تشویق کند که پروژه خط لوله گاز را اجرایی کند. با در نظر گرفتن این نکات، به راحتی می توان دریافت که چرا آمریکا به این شدت نسبت به توافق چابهار واکنش نشان داد.با توجه به برنامه های بریکس برای جایگزینی دلار با یک وسیله مبادله ای بریکس در نشست آتی سران خود در روسیه در سال جاری، هند از فرصت منحصر به فرد برای امضای قرارداد بندر چابهار استفاده کرده ، به این امید که واشنگتن در این شرایط حساس بار دیگر در باب تحریم ها فکر کند. تجارت ایران با قطر پس از سال 2017 رشد بی سابقه ای را تجربه کرد. در این میان، مشارکت راهبردی هند و ایران برای توسعه بندر چابهار نشان دهنده یک تغییر اساسی در ژئوپلیتیک منطقه است که پیامدهای عمیقی بر مسیرهای تجاری و اتحادها دارد. این همکاری نه تنها کریدور شمال-جنوب را تقویت می کند، بلکه نفوذ ایالات متحده در منطقه را که در حال حاضر در حال کاهش است، به چالش می کشد.