سانسور درد؛ گزارشی از بیماری خطرناک زگیل تناسلی

تجربه نیاز تنها یک روایت از بیماری HPV در ایران است. وقتی نیاز، زیپ ساک ورزشی شوهرش را باز کرد و گرمکن چرک او را درآورد، از لابه‌لای آن، یک ناخن مصنوعی قرمزرنگ روی زمین پرید. شوهرش گفته بود برای آخر هفته با دوستانش به کمپ کوه‌نوردی می‌رود و همه آنها مرد هستند. نیاز هیچ‌وقت نفهمید صاحب آن ناخن مصنوعی چه کسی است، اما حدود یک سال بعد شوهرش به او گفت که دیگر با هم حرف مشترکی ندارند و بهتر است جدا شوند.

نیاز نگران قضاوت دیگران بود و ماجرا را فقط با یکی از دوستان صمیمی خود در میان گذاشت. دست‌وپنجه نرم‌کردن با سرطان و افسردگی، آن‌هم بدون آنکه خانواده بدانند، سخت و طاقت‌فرسا بود. بافت سرطانی رحم او، باید با فریزکردن یا تابش اشعه لیزر از بین می‌رفت. فرایند دردناکی که باعث می‌شد در مطب پزشک گریه کند، اما نمی‌داند گریه به خاطر درد بود یا به خاطر بدبختی هایش؟

او باید هر شش ماه یک بار زیر نظر پزشک باشد و روز‌هایی را به یاد می‌آورد که جعبه قرص پاورفیت را عوض کرد تا همکارانش متوجه بیماری او نشوند.

خدیجه فقط ۱۵‌ساله بوده که با همسرش ازدواج کرده است. خود را در قاب سفت و سخت چادر پیچیده و حالا بعد از ۱۴ سال زندگی مشترک، مات و مبهوت نتیجه آزمایش است. در مطب دکتر مژگان کریمی‌زارچی نشسته است و می‌گوید اولین بار است نام ویروس HPV را می‌شنود و تا آنجا که می‌داند، چیزی شبیه ایدز است! به منشی پزشک می‌گوید یادش رفته از خانم دکتر بپرسد که HPV یعنی شوهرش زیرآبی رفته و به او خیانت کرده است؟ منشی می‌گوید پاسخ به این سؤال سخت است. خدیجه نفس راحتی می‌کشد و می‌گوید خیالم راحت شد. یعنی ممکن است از توالت عمومی گرفته باشد؟ زنان دیگر پوزخند می‌زنند. زنی در پاسخ می‌گوید «زیاد به این چیز‌ها فکر نکن که روح و روانت هم مریض می‌شود».

زن دیگری توصیه می‌کند که خدیجه درباره بیماری‌اش با کسی حرف نزند، چون طرد می‌شود. او می‌گوید که آرایشگر ثابتش بعد از اینکه فهمیده آن زن مبتلا به HPV است، نوبت کاشت ناخن او را لغو کرده و به دروغ گفته است که دیگر مشتری نمی‌پذیرد و در فکر تغییر شغل است!

زگیل تناسلی در ایران سانسور می‌شود؛ آمار وزارت بهداشت از مبتلایان به HPV با تجربه پزشکان همخوانی ندارد. در خیابان‌ها، مدارس، روزنامه‌ها، زیرنویس برنامه‌های تلویزیونی، آموزش‌های همگانی، حتی در بیمارستان‌ها و درمانگاه‌ها تقریبا هیچ‌چیز درباره HPV نمی‌بینید.

وزارت بهداشت ایران مدعی است که تنها هشت درصد مردم کشور به HPV مبتلا هستند، اما ساناز گودرزی، پزشک زنان که در تهران ساکن است، به این آمار اعتقادی ندارد و می‌گوید که هر روز با تعداد زیادی از آنها سر‌و‌کار دارد و سال به سال هم بیشتر می‌شوند. هرچند او اعتقاد دارد بسیاری از بیماران با تقویت سیستم ایمنی بدن خود‌به‌خود مداوا می‌شوند و برای معالجه سراغ پزشکان نمی‌روند.

البته تشخیص بیماری هم ساده نیست و می‌تواند هیچ‌گونه علائم اولیه نداشته باشد. تشخیص بیماری برای مردان دشوارتر است و مشاهدات عینی، تست‌های HPV، کولپوسکوپی و بررسی میکروسکوپی می‌تواند ردپای بیماری را پیدا کند. در مواردی توده‌های برجسته زگیل، تغییر رنگ پوست، خون‌ریزی رحمی پس از رابطه جنسی، عفونت مقاوم و... می‌تواند علائم بارز بیماری باشد.

به گفته کریمی‌زارچی HPV می‌تواند حلق، دهان و مقعد را هم درگیر کند؛ بنابراین این ویروس برای مردان هم می‌تواند خطرناک باشد، اما در ۹۳ درصد موارد ابتلا، سیستم ایمنی بدن قادر است که ویروس را مهار کند و ویروس زمانی خطرناک می‌شود که سیستم ایمنی بدن افراد ضعیف باشد.

پزشکان می‌گویند که افراد مبتلا به HPV تا زمان درمان کامل که گاهی ممکن است تا دو سال طول بکشد، نمی‌توانند رابطه جنسی داشته باشند؛ چراکه ناقل ویروس هستند، اما استفاده از کاندوم و واکسیناسیون شریک جنسی می‌تواند امکان انتقال ویروس را تا حد زیادی کاهش دهد. ضمن اینکه تزریق واکسن بعد از ابتلا به بیماری هم می‌تواند پیشرفت زگیل تناسلی را تا حد زیادی مهار کند.

در مطب لیلا پیرزاده هر روز به طور میانگین دو یا سه بیمار مبتلا به HPV دیده می‌شود. روند صعودی مبتلایان به این بیماری، آن‌قدر سریع و جهشی بوده است که او اطلاعیه‌های آموزشی درباره بیماری را با پرینتر کوچک مطب خود چاپ کرده است و یکی از کارمندان مطب، این اطلاعیه‌ها را بین رهگذران خیابان توزیع می‌کند. این پزشک زنان می‌گوید ناچار به این کار شده است، چون حرف‌زدن از بیماری‌های مقاربتی در ایران تابوی بزرگی است و بیماری به صورت خاموش و بی‌صدا جمعیت بزرگی از مردم و به‌ویژه زنان را درگیر خود می‌کند.

شناسایی زگیل تناسلی در مردان دشوارتر است و آزمایش‌های مردان دقت و حساسیت کافی ندارد؛ به‌ویژه اینکه ممکن است فردی به این ویروس آلوده باشد، اما علائم مشخصی نداشته باشد. آزمایش زنان دقیق‌تر است. آنها برای شناسایی بیماری باید تست پاپ اسمیر بدهند و از رحم خود نمونه‌برداری کنند. دو گونه و تایپ HPV از بقیه خطرناک‌تر است؛ گونه‌های شماره ۱۶ و ۱۸ که تقریبا علت اصلی ۷۰ درصد سرطان‌های دهانه رحم هستند و گونه ۱۶ برای مردان هم خطرناک است و می‌تواند عامل ابتلای آنها به سرطان دهان و حلق و مقعد باشد. ۱۲ گونه پرخطر دیگر وجود دارد که البته از این دو گونه خطر کمتری دارند.

حسین فرشیدی، معاون وقت وزارت بهداشت، موضع شدیدتر و مقاومت بیشتری در قبال واکسیناسیون HPV نشان داده است. او در ۱۲ خرداد امسال به خبرگزاری SNN گفته است که قاطعانه می‌گوید تزریق واکسن HPV برای عموم مردم نیاز نیست و واردات این واکسن به کشور صرفه اقتصادی ندارد. او در ادامه گفته است «متأسفانه اشتباهات علمی فراوانی اتفاق می‌افتد و دانشمندان درباره آن صحبت می‌کنند. باید پرسید من واکسن HPV را برای چه می‌خواهم؟ واکسن HPV فقط برای کاهش سرطان دهانه رحم است. سرطان دهانه رحم جزء ۱۰ تا اولویت اول من نیست، من اولویت‌های دیگری دارم. تعداد ابتلا به این بیماری آن‌قدر کم است که اگر من بخواهم این واکسن را تزریق کنم، ممکن است عوارضش بیشتر باشد!».

ماجرا به همین‌جا ختم نمی‌شود، وزارت بهداشت حاضر نیست هزینه‌های مربوط به بیماری HPV چه واکسن باشد یا آزمایش یا درمان را زیر پوشش بیمه قرار دهد. هزینه پیشگیری، تشخیص و درمان HPV در ایران گزاف است؛ آن هم در کشوری که بنا به اعلام وزارت راه و شهرسازی نزدیک به یک‌سوم جمعیت آن به دلیل فقر ساکن سکونتگاه‌های غیررسمی، ناایمن و فرسوده هستند.

قیمت هر دوز واکسن گارداسیل ۹ ظرفیتی در ایران حداقل هفت تا ۹ میلیون تومان است و سه نوبت تزریق واکسن برای هر نفر بیشتر از ۲۰ میلیون تومان تمام می‌شود.

قیمت هر دوز واکسن گارداسیل چهارظرفیتی حدود دو میلیون و ۵۰۰ هزار تومان است و سه نوبت واکسیناسیون هفت تا هشت میلیون تومان آب می‌خورد و نرخ هر دوز واکسن دوظرفیتی HPV حدود ۹۰۰ هزار تومان است و سه نوبت واکسیناسیون هزینه‌ای حدود دو میلیون و ۷۰۰ هزار تومان دارد.

حداقل حقوق ماهانه ایرانیان تقریبا ۱۱ میلیون تومان است و هزینه سه دوز واکسن ۹ظرفیتی گارداسیل حدود دو برابر حقوق ماهانه ایرانیان است و بهای سه دوز واکسن چهارظرفیتی تقریبا معادل یک ماه دستمزد آنان است. قیمت سه دوز واکسن دو ظرفیتی HPV هم می‌تواند حدود یک‌چهارم دستمزد ماهانه افراد تمام شود.

در مناطق جنوب تهران متصدیان فنی داروخانه‌ها می‌گویند که تقاضایی برای واکسن HPV وجود ندارد. داروخانه‌های مریم زمانی، ولی‌اله حیدری، دکتر شفق، مهرگان جنوب، بهشت و... از جمله داروخانه‌های شبانه‌روزی در محلات فقیرنشین تهران هستند که می‌گویند تقاضایی برای واکسن HPV ندارند. پرهام کریمی، مسئول فنی داروخانه‌ای شبانه‌روزی در محله متوسط‌نشین شهر در جنب بازار سلسبیل تهران است. او می‌گوید روزانه دو تا سه تقاضای واکسن HPV در داروخانه آنها وجود دارد، اما بیشتر واکسن‌های HPV در داروخانه‌های دولتی توزیع می‌شود و سهم داروخانه‌های خصوصی بسیار اندک است. از سوی دیگر سود فروش این واکسن‌ها برای داروخانه‌داران ناچیز است و آنها ترجیح می‌دهند پیگیر خرید و فروش این واکسن نباشند.

سانسور بیماری HPV در ایران جان هزاران نفر را می‌گیرد، هزاران نفری که هویتشان چندان مشخص نیست و تلاش ناکامی برای پنهان‌کردن آنها وجود دارد.